Boekwerken verzameld door medewerkers van het Stedelijk Maatschappelijk Centrum, Stichting Jeugdzorg-Gezinswerk en het Project Woonwagenwerk te ’s-Hertogenbosch, 20ste eeuw

Medio 1986 ontving het stadsarchief van het Stedelijk maatschappelijk centrum, Stichting jeugdzorg-gezinswerk en Project woonwagenwerk te 's-Hertogenbosch een omvangrijke collectie boeken uit hun bibliotheek ten geschenke.

Alvorens op die collectie nader in te gaan, eerst een korte kenschets van de geschiedenis van de genoemde instellingen. De oudste is het Stedelijk maatschappelijk centrum (SMC), opgericht in 1950 met het doel (zoals geformuleerd in 1953) een "doeltreffende sociaal caritatieve zorg in de Gemeente 's-Hertogenbosch" te bevorderen. Het middel om dit te bereiken was het algemeen maatschappelijk werk. Het SMC borduurde voort op het werk van de parochiële centra die na de Tweede Wereldoorlog ontstonden. De Stedelijke stichting jeugdzorg-gezinswerk (StJG), opgericht in 1955, is te beschouwen als een voortzetting van het Don Boscowerk, dat in oorsprong ontstaan is in de Tweede Wereldoorlog, maar die naam eerst kreeg kort na de oorlog. Het Donm Boscowerk hield zich bezig met sociaal werk in de volksbuurten. De StJG richtte zich op de zorg voor de zgn "onmaat-schappelijken". In de jaren zestig werd het werkterrein het opbouwwerk in bijzondere situaties. Op 1 september 1967 werd tussen het SMC en de StJG een personele unie gevormd. Dit hield in dat beide stichtingen op die datum éénzelfde bestuur kregen en dat enkele stafmedewerkers voor beide werkvormen gingen werken. Het voornemen om binnen enkele jaren tot een volledige fusie te komen, waarbij de twee instellingen in één instituut zouden opgaan, is niet verwezenlijkt. Het woonwagenwerk vormde een aparte sectie binnen die personele unie en was daarin organisatorisch vertegenwoordigd door de Projectgroep woonwa-genwerk (PW). Deze projectgroep bestond sinds 1 januari 1976 toen de Stichting R.K. Woonwagenwerk der Sint Vincentiusvereniging werd opgeheven. Na opheffing werd het culturele werk op het woonwagencentrum overgenomen door het SMC. Eerder al, op 1 januari 1975, had het SMC door toedoen van het ministerie van C.R.M., het maatschappelijk werk op het woonwagencentrum overgenomen. Als gevolg van reorganisatie van het sociaal-cultureel werk in 's-Hertogenbosch zijn in 1986 de stedelijke bureaus voor jeugden jongerenwerk en jeugdzorg-gezinswerk met het Welzijnsprojekt Oost samengegaan onder de naam Buro Divers. Dit buro is gevestigd in het pand Hinthamerstraat 141, dat op 12 september 1986 officieel in gebruik werd genomen. In dit gebouw, dat bedoeld is als een servicepunt voor verschillende werkvormen, is o.a., naast projecten van bepaalde doelgroepen, ook het SMC gevestigd.

Bij het bekijken van de collectie boeken die het stadsarchief ontving, bleek dat die overwegend betrekking had op buurten clubhuiswerk, jeugd- en jongerenwerk, maatschappelijk werk, opbouwwerk, sociaal-cultu-reel werk, welzijnswerk, en onderwerpen die daarmee verband houden. Alle boeken voor de bibliotheek van het stadsarchief bewaren, had weinig zin. De archiefbibliotheek richt zich bij haar collectievorming immers in eerste en voornaamste instantie op 's-Hertogenbosch. Besloten werd daarom alleen die werken te bewaren die 

            a)       inhoudelijk betrekking hebben op 's-Hertogenbosch, 

            b)       inhoudelijk betrekking hebben op de gehele provincie Noord-Brabant,

            c)       (mede) geschreven zijn door of bijdragen bevatten van personen die in 's-Hertogenbosch op maatschappelijk gebied een rol gespeeld hebben. Deze boeken vormen de collectie Stedelijk maatschappelijk centrum/Stichting jeugdzorg-gezinswerk/Project woonwagenwerk. 

Niettemin zou het uit historisch oogpunt gewenst zijn toch minstens op papier een overzicht te hebben van de boeken die verwijderd zijn uit de bibliotheek van het SMC-StJG-PW, en van de herkomst van die boeken van de verschillende instellingen. Historische onderzoekers zouden daardoor toch de mogelijkheid hebben zich een beeld te vormen van de literatuur die bij deze instellingen voor de medewerkers voorhanden was en mogelijk een rol gespeeld heeft bij hun gedachtenvorming. Om dit doel te bereiken bleek een prima hulpmiddel ter beschikking te staan. In april 1982 is namelijk door bibliothecaris Auke van den Berg samengesteld een "Lijst van de in de bibliotheek van het Stedelijk maat-schappelijk centrum aanwezige boeken;tevens lijst van de op het Stedelijk maatschappelijk centrum aanwezige tijdschriften en losbladige uitgaven". Deze lijst, met uitzondering van de tijdschriften en losbladige uitgaven, werd bewerkt m.b.v. een tekstverwerker, waarbij alle titels werden genummerd. Daarbij bleek enerzijds dat niet alle boeken in de lijst genoemd ook in de geschonken collectie aanwezig waren, anderzijds werden in de collectie boeken aangetroffen, die niet op de lijst vermeld stonden. Bij de bewerking werd aangegeven: 

l.          welke boeken in de lijst genoemd, bewaard worden: dit is aangegeven in de Notabene. Voor zover een bepaald werk slechts in enkelvoud aanwezig is, blijft het berusten in de collectie bibliotheek SMC/StJG/PW. Het kan worden aangevraagd onder de naam van die collectie met het nummer van de betreffende titel. Wanneer van een bepaald werk meerdere exemplaren aanwezig zijn en dit werk nog niet in de archiefbibliotheek aanwezig was, is één exemplaar daarin opgenomen. In dit geval, alsmede bij boeken die reeds aanwezig waren in de archiefbibliotheek, is in de Notabene het plaatskenmerk aangegeven. 

2.         welke boeken in de lijst genoemd, niet bewaard worden: dit is aangegeven in de Notabene met ''overgedragen aan KUB te Tilburg'. Deze boeken zijn namelijk ten geschenke gegeven aan de bibliotheek van de Katholieke Universiteit Brabant te Tilburg. 

3.         de titels van boeken die niet op de lijst waren vermeld. De titelbeschrijvingen van deze boeken zijn naar onderwerp in de lijst ingevoegd en het nummer voorzien van 'a', 'b', 'c', enz. Afhankelijk van wel of niet bewaren zie onder l. of 2. 

4.         bij alle boeken uit de collectie de aanwezigheid van stempels door vermelding van 'St' met daarachter (in afgekorte vorm) van welke instellingen stempels in het boek staan: Stichting jeugdzorg-gezins werk (StJG), Stedelijk maatschappelijk centrum (SMC), Stichting jeugdzorg-gezinswerk-Stedelijk maatschappelijk centrum (StJG-SMC), Stedelijk maatschappelijk centrum-Stichting jeugdzorg-gezinswerk Project woonwagenwerk (SMC-StJG-PW), of van andere instellingen (niet afgekort). Indien van een boek meer dan één exemplaar aanwezig is, wordt het aantal exemplaren vermeld ; ook eventuele bibliotheeken/of ar chiefsignaturen in het boek aanwezig, zijn aangegeven. 


LITERATUUROPGAVE 

[Carel Schrover], "De paarden", die de haver verdienden;omzien op bestuursniveau, 's-Hertogenbosch 1973. 

Tjaard Heikens, Onmaatschappelijkheidsbestrijding, in: De zondige rivièra van het katholicisme;een lokale studie over feminisme en ontzuiling 1950-1975, Amsterdam 1985, p. 38-83.

Jaarverslag van het Stedelijk maatschappelijk centrum te 's-Hertogenbosch over het jaar 1967, 's-Hertogenbosch [1968].

Jaarverslag over het jaar 1976 van het Stedelijk maatschappelijk centrum,de Stichting jeugdzorg-gezinswerk en het Project woonwagenwerk te 's-Hertogenbosch, 's-Hertogenbosch [1977]. 

Knipselverzameling stadsarchief 's-Hertogenbosch, map 362 VI.